logo

► iTaukeiiTaukei ni QeleNa Dodonu ni iTaukei

Na iTaukei ni Qele kei na Nodra Dodonu

O keda nai taukei e vica tu nai wasewase ni noda qele ka wasei tu vakai kumukumu me vaka na kenai valavala ena nodai tovo vakavanua.

  • Na qele e taukeni mai vei ira nai liuliu ni vei yavusa. Me vaka taka na Turaga na Ka Levu; ka veiliutaki ena vanua o ownership-and-rights.jpgNakuruvakarua.
  • Na qele ni kawa.
  • Na qele e taukeni vakaitokatoka.
  • Na qele e taukeni vakamataqali.
  • Na qele e taukeni vakayavusa kei
  • Na qele e taukena e vica vata na Yavusa.

O ira na mata digitaki ni i-Taukei Land Commission (TLC) era sa butuka oti nai yalayala ni veiqele oqori. E vuqa talega na veiqele oqo, esa soveataki oti.

E tiko talega na kedrai vola tukutuku o ira kece nai taukei ni veiqele oqori ka maroroya tu na TLC me vaka ga nai vakaro ni i-Taukei Land Act.

E via tautauvata kece tu ga na nodra gagadre nai taukei ni qele, ia e sega sara ni tautauvata kei na galala e tiko vei ira nai taukei ni qele voli vakadua. E dina ga ni ra marautaka kece nai taukei ni qele na dodonu e tiko vei ira, o ira nai taukei ni qele vakaitaukei e sega ni rawa ni ra solia se volitaka vakaveitalia e dua na tiki ni qele. E dodonu me solia taumada na nona vevakadounui na lewe ni kumukumu taucoko (tokatoka, mataqali se yavusa). Ia na dodonu oqo ena yacova ga ni sa kawaboko taucoko na lewe ni dua nai kumukumu.

Na dodonu e tiko vei ira nai taukei ni qele vakaitaukei ena qele era taukena, e via tautauvata ga kei na dodonu e tiko vei ira nai taukei ni qele voli vakadua. Oqo e vica na kena e bibi:
  • Na dodonu mera taukena na nodra qele.
  • Na dodonu mera cakacakataka se vakavinakataka na nodra qele.
  • Na dodonu mera lisitaka ka vakatulewataka na veika era gadreva mera veidinadinatitaka kei ira nai taukei ni lisi.
  • Na dodonu ni kena vakasukai tale ne qele ni sa mai cava na gauna yalataki ni lisi.

E kenai soqoni, ni tiko na dodonu vei ira nai taukei ni qele mera vakatulewataka ka cakava na ka era gadreva ena nodra qele. O ira nai taukei ni qele vakaitaukei era marautaka tu mai na dodonu oqo me yacova na gauna sa mai taurivaki kina i-Taukei Land Trust Act ena 1940.

Ena ruku ni lawa oqo, era sa sorovaka kece na nodra dodonu nai taukei ni qele vakaitaukei kina Board of Trustees ni i-Taukei Land Trust Board me vakatulewataka ka qarava na veika me baleta na nodra qele. Ia ena taqomaki ni nodra dodonu nai taukei ni qele, na i-Taukei Land Trust Act esa vakamatataka mai e vica na ka:
  • Esa soli vua na Board (Matabose) me vatulewataka ka qarava na veika ena kauta mai na vinaka vei ira nai taukei ni qele. Ia me kakua ni cakava e dua na vakatulewa e veisaqasaqa se vakavu leqa vei ira nai taukei ni qele.
  • E sega ni soli ena Matabose na kaukauwa me volitaka vakadua na qele vakaitaukei, vakavo walega ke volitaki ena matanitu me baleta na qaravi ni bula raraba ni lewenivanua.
  • Na kaukauwa e tiko ena Matabose, o koya na kena ga e virikotori ena i-Taukei Land Trust Act. E sega ni rawa ni volitaka, se solia na lisi kevaka e sega ni salavata kei na veika tuvani vakalawa.
  • Na Matabose e rawa ni solia na lisi, na laiseni se vakavoutaki ni lisi, ni qele vakaitaukei ena taudaku ni qele kovuti.
  • Ena wase e 9 ni lawa oqo, e vakatabui na Matabose me solia na lisi se laiseni ni qele vakaitaukei ena taudaku ni qele kovuti, era vakaitikotiko kina nai taukei ni qele, vakavo kevaka esa vakadeitaka na Matabose ni na sega ni vakayagataki na tiki ni qele mai vei ira nai taukei ni qele, ena gauna ena lisitaki tiko kina.
  • Na lisi kece e soli e dodonu me na soveataki ka vakaivolataki ka maroroi na kenai tukutuku ena Registrar of Titles.
  • E dodonu me veivakadonui na Matabose ni Qele Maroroi ena veika kece e qaravi me baleta na qele.   


Oqo na veika e rawa ni vakayacora kei na veika talega e vakuwai kina na Matabose, ka vakamatatataki tu ena i-Taukei Land Trust Act me baleta na vakatulewataki ni qele vakaitaukei.
 


 

Head Office

Social Online